เข้าใจผิด คิดใหม่ ‘ดอกลั่นทม’ เป็นดอกไม้ของคนตายจริงหรือ?

นอกจากนี้ป่าช้าสมัยก่อนก็ดันนิยมปลูกต้นลั่นทมด้วย นั่นเพราะต้องการให้ความสวยงามของดอกลั่นทมคลายความโศกเศร้าได้ แต่กลับกลายเป็นว่าไปเพิ่มความวังเวงให้กับบรรยากาศตอนกลางคืนไปเสียนี่ ในขณะที่ยางของต้นลั่นทมก็มีพิษ ทำให้คนไทยไม่นิยมปลูกเอาไว้ในบ้าน ด้วยกลัวว่าลูกเด็กเล็กแดงจะได้รับอันตรายจากยางพิษของต้นลั่นทม ทั้งหมดทั้งมวลเหล่านี้พอรวมเข้าไว้ด้วยกัน ก็ส่งผลให้ต้นลั่นทมกลายมาเป็นสัญลักษณ์ของความตายค่ะ

เดิมทีต้นลั่นลมเป็นต้นไม้ที่มีถิ่นกำเนิดที่อเมริกาใต้ อเมริกากลาง และหมู่เกาะแถบทะเลแคริบเบียน และได้เข้ามาในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ราวพุทธศตวรรษที่ 17 โดยเข้ามาในยุคสมัยของพระเจ้าสุริยวรมันที่ 2 (พ.ศ. 1650 – 1700) ซึ่งเป็นกษัตริย์ผู้ทรงสร้างพระนครวัด ของอาณาจักรขอม ครั้งนั้นเจ้าฟ้างุ้มพระโอรสแห่งเมืองลาวได้ไปพำนักที่อาณาจักรขอม สันนิษฐานว่าเจ้าฟ้างุ้มน่าจะนำต้นไม้ชนิดกลับไปยังประเทศลาวด้วย ทำให้กลายมาเป็นดอกไม้ประจำชาติ รวมทั้งที่ลาวเอง ยังมีเมืองสำคัญแห่งหนึ่งชื่อ จำปาสัก ซึ่งหมายถึงต้นลั่นทม นั่นเอง แต่ยังไม่มีหลักฐานว่าเข้ามายังไทยเมื่อไหร่ค่ะ

ในประเทศไทยเองมีสถานที่สำคัญปลูกต้นลั่นทมหรือลีลาวดีมากมาย อาทิเช่น พระนครคีรีหรือเขาวังในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 และพระราชวังจุฑาธุชราชฐาน พระราชฐานฤดูร้อนที่เกาะสีชัง ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ค่ะ รวมทั้งองค์พระปฐมเจดีย์ ที่จังหวัดนครปฐม สร้างในสมัยพระเจ้าอโศกมหาราช แต่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้มาบูรณะแต่ไม่เสร็จทรงสวรรคตเสียก่อน พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงมาบูรณะต่อและได้ทรงปลูกต้นลั่นทมไว้ด้วย

แต่มาปัจจุบัน ได้มีการเปลี่ยนชื่อต้นลั่นทมให้มีชื่อไพเราะเพราะพริ้งว่า ต้นลีลาวดี ดอกไม้แสนสวยชนิดนี้จึงกลับมาเป็นที่นิยมกันอย่างมาก คำว่า ลีลาวดี นั้นมีความหมายว่า อ่อนช้อย ในขณะที่ลำต้นของลีลาวดี ก็มีเส้นโค้งคดไปมาที่งดงาม เหมาะกับที่จะเอามาตกแต่งสวนด้วยค่ะ ส่วนที่มาของการเปลี่ยนชื่อจาก ลั่นทม เป็น ลีลาวดี นั้นยังไม่ทราบที่มาแน่ชัดว่าใครเป็นคนตั้งชื่อนี้

ลั่นทม มีทั้งหมด 8 ชนิด เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง แตกกิ่งเป็นแฉก กิ่งเปราะง่าย จึงไม่เหมาะที่จะปลูกไว้ในบ้านที่มีเด็ก เป็นไม้วงศ์เดียวกับยี่โถและโมก เป็นต้นไม้ที่นิยมมากที่ต่างประเทศ เช่น อเมริกา ศรีลังกา บาหลีอินโดนีเซีย โดยเฉพาะสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ถือว่าเป็นดอกไม้ประจำชาติเลยทีเดียว ใช้ชื่อว่า ดอกจำปาลาว ซึ่งพวกเขานิยมใช้กันอย่างแพร่หลายเพื่อประดับประดาในงานพิธีต่าง ๆ รวมทั้งใช้เป็นพวงมาลัยเพื่อรับแขกอีกด้วย

เมืองไทยเรียกดอกลั่นทมแตกต่างกันตามพื้นที่ ภาคเหนือ เรียก จำปาลาว ภาคอีสาน เรียก จำปาขาว ภาคใต้ เรียก จำปาขอม ภาคกลาง เรียก ลั่นทม มีการเข้าใจผิดเกี่ยวกับการเปลี่ยนเรียกชื่อ “ลั่นทม” เป็น “ลีลาวดี” ว่าสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี พระราชทานให้เพื่อเป็นสิริมงคล ทางกองบำรุงรักษาอุทยาน สวนจิตรลดา ยืนยันหลายครั้งว่าไม่ใช่ แต่ก็ยังมีหลายคนแอบอ้างตั้งชื่อกันเอง น่าจะเพื่อการค้าขายหรือผลประโยชน์ส่วนตัว